bệnh diễn tiến âm thầm

Tại Hội nghị “Chăm sóc da cho người cao tuổi” do BV Da Liễu TP.HCM phối hợp với BV Nguyễn Trãi tổ chức vào ngày 24/9/2022, Thạc sĩ, bác sĩ Trần Bá Tòng – Khoa Ngoại – BV Da Liễu TP.HCM, cho biết tại BV Da Liễu TP.HCM, mỗi năm có khoảng gần 3.000 lượt bệnh nhân đến khám và điều trị ung thư da trong đó người cao tuổi (từ đủ 60 tuổi trở lên) chiếm hơn 90%.  

Theo BS Tòng, có ba loại ung thư da thường gặp nhất ở người lớn tuổi là ung thư tế bào đáy, ung thư tế bào gai và ung thư tế bào hắc tố (melanoma). 
 
90% ung thư tế bào đáy và ung thư tế bào gai gặp ở vùng da đầu mặt, cổ, là vùng tiếp xúc nhiều với ánh nắng mặt trời. Tuy đây là hai loại ung thư da thường gặp nhất nhưng có diễn tiến tương đối lành tính, ít tiến tiển tới di căn hoặc gây t‌ử von‌g...

 
Theo BS Tòng, ung thư da nếu phát hiện sớm có thể được chữa khỏi hoàn toàn bằng phương pháp phẫu thuật cắt rộng, đồng thời ít để lại những ảnh hưởng về mặt chức năng, thâm mỹ về sau.

Mặc dù nằm ở vùng da dễ quan sát, tuy nhiên, phần lớn các trường hợp ung thư da đến khám tại BV Da Liễu TP.HCM đều ở giai đoạn trễ, khi ung thư da đã phát triển to, gây khó khăn cho việc điều trị.
 
Việc chẩn đoán chậm trễ này có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân trong đó nguyên nhân chính là do phần lớn ung thư da diễn tiến chậm và không kèm triệu chứng đau nhức nên bệnh nhân không phát hiện ra hoặc do bệnh nhân do bệnh nhân chủ quan, nghĩ đây là những u lành tính thường gặp ở người già như dày sừng tiết bả, đốm nâu, nốt ruồi… nên không đi thăm khám.
 
Theo BS Tòng, khác với ung thư tế bào đáy và ung thư tế bào gai, mặc dù là loại ít gặp nhất nhưng ung thư tế bào hắc tố lại có tiên lượng xấu nhất và có khả năng di căn, gây t‌ử von‌g.

Không giống như ở người da trắng, khi đa phần melanoma gặp ở vùng da phơi bày ánh sáng do ảnh hưởng của tia UV, melanoma ở người châu Á thường gặp ở vị trí đầu chi, đặc biệt là vùng da lòng bàn chân.

Do bệnh diễn tiến mạn tính, không gây đau đớn, có màu đen giống nốt ruồi, lại gặp ở vùng da khó tự quan sát nên bệnh nhân thường đến khám trễ khi bệnh đã diễn tiến qua nhiều năm, tiến triến đến loét và có khả năng di căn. 

BS Tòng cho biết việc chẩn đoán và giáo dục nâng cao kiến thức của người dân về việc tự phát hiện sang thương nghi ngờ ung thư da là một việc rất quan trong việc quản lý và điều trị ung thư da.
 
Tự khám da của mình

Để phòng tránh ung thư da và có một làn da khỏe mạnh, BS Tòng khuyến cáo: hạn chế tiếp xúc với ánh nắng mặt trời trong khoảng 10 sáng đến 3 giờ chiều; sử dụng kem chống nắng thường xuyên; che chắn làn da khi ra ngoài trời nắng…

Nên thoa kem chống năng 2h một lần và chỉ số kem chống nắng từ 30 SPF trở lên. Việc dùng kem chống năng rất quan trọng.

Có nghiên cứu tại Úc người ta thấy rằng trong một nửa số người tham gia bôi kem chống nắng hằng ngày và những người khác chỉ bôi kem chống nắng khi cần thiết.

Sau 20 năm, nhóm dùng kem chống nắng có số trường hợp ung thư tế bào hắc tố ít hơn một nửa so với nhóm còn lại
 
Bất cứ ai cũng có nguy cơ bị ung thư da dù da trắng hay da đen. Khi gặp các dấu hiệu không đối xứng, bờ của sang thương không rõ ràng, màu sắc của sang thương không đồng nhất, đường kính lớn hơn 6 mm, sang thương thay đổi về hình dạng, kích thước và màu sắc. Bạn có thể tự kiểm tra da của mình.

Đứng trước gương nhìn da toàn thân từ trước ra sau, từ phải qua trái trong tư thế chống tay lên. Nhìn kỹ vùng khuỷ tay và cẳng tay. Có thể dùng gương cầm tay kiểm tra vùng cổ, cằm, vùng lưng, vùng mông.

ung thư da là một số ít ung thư bạn tự quan sát được vì vậy bạn nên thường xuyên tự kiểm tra da của mình để phát hiện các bất thường.

Những thay đổi không giải thích được trên da của bạn - ví dụ như một nốt ruồi mới mọc, một nốt ruồi thay đổi hoặc vết loét không lành - thường là dấu hiệu đầu tiên của ung thư da và không bao giờ được bỏ qua.
 
Ngoài ra, hãy kiểm tra da thường xuyên để tìm những nốt ruồi mới và những thay đổi của nốt ruồi. Hãy đi bác sĩ khám nếu bạn cũng nhận thấy các mảng da đỏ, bị viêm và vết loét hở kéo dài chảy máu, chảy nước hoặc đóng vảy.