Sau nhiều năm tăng mạnh, giá lúa mì, bắp và đậu nành có xu hướng giảm vào năm 2023 khi tình trạng tắc nghẽn ở Biển Đen và mối lo ngại về suy thoái kinh tế toàn cầu giảm bớt. Dù vậy, các thương nhân và nhà phân tích, cho rằng, giá cả các mặt hàng này vẫn dễ tổn thương trước các cú sốc nguồn cung và lạm phát lương thực trong năm mới.
“Bức tranh nguồn cung ngũ cốc chắc chắn được cải thiện vào năm 2023 với vụ mùa bội thu hơn ở một khu vực quan trọng. Nhưng chúng ta vẫn chưa thực sự thoát khỏi khó khăn”, Ole Houe, Gám đốc dịch vụ tư vấn của Công ty môi giới nông nghiệp IKON Commodities ở Sydney, nói.
Ông cho rằng, với hiện tượng thời tiết El Nino dự kiến kéo dài ít nhất đến tháng 4 hoặc tháng 5-2024, Brazil gần như chắc chắn sẽ sản xuất ít bắp hơn. Ông lưu ý, Trung Quốc đang gây bất ngờ cho thị trường khi mua khối lượng lớn lúa mì và bắp từ thị trường quốc tế.
El Nino, gây khô hạn ở phần lớn châu Á trong năm nay, được dự báo sẽ tiếp tục diễn ra trong nửa đầu năm 2024, gây rủi ro cho nguồn cung gạo, lúa mì, dầu cọ cũng như các nông sản khác ở một nước xuất khẩu và nhập khẩu nông nghiệp hàng đầu thế giới. Các thương nhân dự báo, sản lượng gạo của châu Á trong nửa đầu năm 2024 sẽ giảm khi điều kiện trồng trọt khô hạn và các hồ chứa nước cạn kiệt có khả năng làm giảm sản lượng.
Nguồn cung gạo thế giới thắt chặt trong năm nay sau khi hiện tượng thời tiết El Nino làm giảm sản lượng, khiến Ấn Độ, nước xuất khẩu lớn nhất thế giới, hạn chế xuất khẩu. Trong khi các thị trường ngũ cốc khác mất giá, giá gạo lại tăng lên mức cao nhất trong 15 năm trong năm 2023, với giá gạo tại một số trung tâm xuất khẩu ở châu Á tăng 40-45%.
“Khi Ấn Độ hạn chế xuất khẩu gạo, Thái Lan và Việt Nam chiếm thị phần lớn trên thị trường toàn cầu. Điều này sẽ khiến giá gạo thương mại trở nên nhạy cảm với điều kiện thời tiết ở cả hai thị trường này”, BMI, đơn vị nghiên cứu của Fitch Solutions, nhận định.
Vụ lúa mì tiếp theo của Ấn Độ cũng đang bị đe dọa do thiếu độ ẩm. Điều này có thể khiến nước tiêu thụ lúa mì lớn thứ hai thế giới phải tìm cách nhập khẩu lần đầu tiên sau 6 năm do tồn kho lúa mì ở các kho dự trữ của nhà nước giảm xuống mức thấp nhất trong 7 năm.
Đến tháng 4, nông dân ở Úc, nước xuất khẩu lúa mì số lớn thứ hai thế giới, có thể trồng vụ mùa mới trên những cánh đồng khô cằn, sau khi tình trạng nắng nóng gay gắt hạn chế năng suất vụ mùa năm nay. Điều đó có thể sẽ thúc đẩy các nước nhập khẩu bao gồm Trung Quốc và Indonesia, tìm kiếm khối lượng lúa mì lớn hơn từ các nhà xuất khẩu khác ở Bắc Mỹ, châu Âu và khu vực Biển Đen.
“Tình hình nguồn cung lúa mì trong niên vụ 2023-2024 hiện tại có thể sẽ xấu đi so với niên vụ trước. Điều này là do xuất khẩu từ các nước sản xuất lúa mì lớn có thể thấp hơn đáng kể”, báo cáo của ngân hàng Commerzbank nhận định.
Về mặt tích cực, sản lượng bắp, lúa mì và đậu nành ở Nam Mỹ dự kiến sẽ thiện vào năm 2024, dù thời tiết thất thường ở Brazil gây một số hoài nghi. Ở Argentina, một trong những nước xuất khẩu ngũ cốc lớn nhất thế giới, lượng mưa dồi dào tại các vùng trung tâm nông nghiệp có khả năng thúc đẩy sản xuất đậu nành, bắp và lúa mì.
Theo sàn giao dịch ngũ cốc Rosario (BCR) của Argentina, 95% bắp 75% đậu nành trồng sớm đang ở trong điều kiện từ “tốt đến tuyệt vời” nhờ lượng mưa đáng kể kể từ cuối tháng 10 trên khắp vùng Pampas của nước này. Brazil dự kiến đạt sản lượng nông nghiệp gần kỷ lục vào năm 2024, dù các ước tính sản lượng đậu nành và bắp của nước này bị cắt giảm trong những tuần gần đây do thời tiết khô hạn.
Sản lượng dầu cọ toàn cầu cũng có khả năng giảm trong năm tới do thời tiết El Nino khô hạn, hỗ trợ cho thị trường dầu ăn sau khi mặt hàng này giảm giá hơn 10% vào năm 2023. Sản lượng dầu cọ sụt giảm trong bối cảnh nhu cầu sản xuất dầu diesel sinh học và dầu ăn làm từ dầu cọ dự kiến tăng cao hơn.
“Trong năm tới, chúng tôi nhận thấy, lương thực có rủi ro giá tăng nhiều hơn là giảm. Tồn kho ngũ cốc và hạt có dầu toàn cầu đang thắt chặt. Khu vực bán cầu bắc có thể sẽ trải qua kiểu thời tiết El Nino mạnh lần đầu tiên trong mùa trồng trọt kể từ năm 2015”, CoBank, ngân hàng cho vay hàng đầu trong lĩnh vực nông nghiệp Mỹ, nhận định.
